Het hete noorden

Ik zit in de trotro naar Tamale om daar de nacht door te brengen en de volgende dag verder te reizen richting Karimenga: 100 km. verderop. Ik raak in gesprek met een vriendelijke welbespraakte man. Zijn neef moet toevallig voor familiezaken richting Karimenga en ik kan wel met hem meerijden. De volgende ochtend zit ik in een comfortabele fourwheeldrive met airco. Dat is genieten na al die gammele trotro’s. Hij rijdt alleen wel een beetje erg hard: 140 km/uur. Maar dit blijkt bij navraag de maximale snelheid te zijn. Toch vraag ik de chauffeur vaart te minderen want met al die onregelmatigheden in het wegdek..
Ook vraag ik hem beide handen aan het stuur te houden. Onderweg zie ik een governementsbus aan de kant van de weg staan: de voorkant totaal aan gort: serious accident dus. Nadat wij ook even met pech aan de kant van de weg staan wordt ik afgezet in het kleine dorpje Karimenga waar ik ga verblijven in een eco-community: The Greenhouse Project. Karimenga is een klein dorp op één van de relaxte plekken van Noord-Ghana, onder een grote heuvel, vlak bij een rivier, met vergezichten en groene velden waar dorpsbewoners hun schapen hoeden. Sinds 2010 ontvangen ze toeristen die volop mee kunnen doen in het dorpsleven, of juist gewoon willen genieten van de rust die de natuur overdag en de imposante sterrenhemel 's nachts. De toeristeninkomsten worden gebruikt om de dorpskinderen naar de middelbare school te laten gaan.
Ik word zeer warm onthaald door de locals en moet bij binnentreden eerst over een laag muurtje stappen. Dit is een traditie omdat ik voor de eerste keer kom. De volgende keer dat ik kom kom ik “thuis” en mag k de gewone ingang gebruiken. Ik blijk niet bepaald de enige gast te zijn: ik tref er maar liefst 15 Rotterdamse studenten van de lerarenopleiding voor Geschiedenis. Gezien het interessante slavenverleden doen zij elk jaar Ghana aan. Het is zelfs verplichte kost. De gastheer van het project (Ibrahim) is maar druk met de grote groep en ik wacht geduldig totdat hij tijd heeft mij rond te leiden. Ondertussen begin ik figuurballonnen te maken voor de 5 kids die rond de gastencompound spelen. Dat had ik beter niet kunnen doen.. Ik weet niet waar ze allemaal vandaan komen maar binnen mum van tijd stonden er rijen kinderen voor mijn neus die allemaal wilden.
Ik was 1,5 uur bezig.. De schemering valt en de dorpsbewoners heten ons hartelijk welkom door middel van een traditionele dans. Ik word ook meegetrokken en moet ook even midden in de kring dansen.. Vervolgens zitten we allemaal in een grote kring rond een kampvuur waarvan het hout zoet ruikt: het is net wierook. De Ghanese gastheer blijkt een heuse verhalenverteller te zijn en vertelt mooie verhalen met een sterke moral waarin dieren de hoofdrol spelen. Verhalenverstellers komen in Afrika veel voor: het was vroeger hun enige amusement zonder tv en boeken.. Hij neemt ons ook in het ootje met een vraagstuk. Zo begint hij een verhaal met “Once I dreamt..” en vertelt vervolgens over een situatie dat je in een boom zit en geen kant op lijkt te kunnen met onderaan de boom een tijger en bovenin een levensbedreigende slang. De vraag is vervolgens hoe je hieruit komt. De geschiedenis studenten leveren tal van oplossingen aan maar het antwoord is simpel: “Waking up..”

Dan is het tijd om ieders talenten te laten zien: Een Amerikaanse vrijwilligster die hier al 2 jaar vrijwilligerswerk doet laat haar kunsten zien en jongleert met brandende fakkels. Ik kan ook niet achterblijven en doe mijn goocheltruc met de magic lights. De locals reageren razend enthousiast en zeggen dat ik dit morgenavond voor de chief en de rest van het dorp moet laten zien.

Ik krijg de beste kamer in een ruime compound met de naam “Farmhouse” Het doet inderdaad als een mini-boerderij aan met alle geiten, schapen en kippen die er vrijerlijk rond scharrelen. Wanneer het donker is gaan de kippen en hanen letterlijk op stok en zie je ze op het dak van de compound op stokken gezellig tegen elkaar aan zitten. Mijn absolute favoriet de rondhuppelende puppie die elke minuut met me wil stoeien. Hij wordt mijn kleine vriend. Ik laat hem zelfs in mijn kamer toe, totdat hij een keer in een onbewaakt ogenblik op mijn tas plast..

Er blijkt weinig te koop in het dorp en ik wandel ‘s ochtends in 1 uur langs de grote drukke weg naar het volgende dorp. Daar kan ik ook niet vinden wat ik nodig heb. Ik ontmoet een regiomanager (Francis van 33 jaar) van Vodafone waarvan ik in zijn Vodafone auto een lift krijg naar het volgende grotere dorp: Bolgatanga. Onderweg stopt hij regelmatig voor een tussenstop om de straatverkopers van Vodafone kaarten te checken. Ik zie hoe een levend varken onder bagagestieken van een scooter wordt getransporteerd: luid krijsend 
Het valt me dan op dat ik in dit stadje veel mannen in de schaduw van een boom een spelletje zie spelen met vaak een biertje in de hand. En hun vrouwen maar zwoegen als straatverkoopster met kind op de rug.. Volgens Francis zijn hier veel luie mannen die de hele dag niets uitvoeren en zelfs van hun vrouwen stelen om alcohol te kopen. Eenmaal in Bolga stoppen we bij een chique restaurant. Ik geef aan dat ik trek heb maar dat dit een beetje boven mijn budget is. Bovendien ben ik in mijn korte broek niet bepaald gekleed voor een goed restaurant (Majestic in Bolga, voor het geval je een keer in de buurt bent.. ;-)).Francis wenkt me naar binnnen, legt een biljet geld op tafel met zijn telefoonnummer. Als ik klaar ben moet ik hem bellen en pikt hij me weer op. Ik zeg hem dat hij echt niet voor hem hoef te betalen maar hij is onvermurmbaar. Hij heeft zelf geen trek, anders was hij meegegaan. Ik heb tot nu toe nog nooit zo lekker gegeten in Ghana als daar. In het restaurant valt me op dat alle mannen stevig zijn: heel anders dan de vaak magere mannen op straat. Tja mensen die dit restaurant kunnen betalen hebben vaak kantoorbanen en zitten de hele dag op hun … in tegenstelling tot de vele mensen hier die lichamelijk zwaar werk doen. Conclusie: alle brede mensen zijn hier rijk. Daarom is een vol figuur hier het schoonheidsideaal: een teken van welvaart. Het is hier grappig om te zien hoe de mannen hun traditionele gerechten met handen naar binnen slurpen in zo’n nette entourage.. Als ik Francis het wisselgeld geef van het restaurant moet hij lachen: haha die centen had je wel mogen houden!
Nadat Francis trots zijn huis laat zien zet hij me weer netjes af in het Greenhouse Project waar de gastheer zegt een beetje ongerust geweest te zijn: ze hadden me gemist bij het ontbijt. Het blijkt dat je hier echt deelgenoot bent van de gemeenschap/de familie en je moet aangeven als je weg gaat. Ik dacht ‘s ochtends even naar het volgende dorp te lopen maar kwam uiteindelijk om 15.00 uur pas thuis.. Ibraham zag mij door Francis afgezet worden en zegt me dat hij zijn familie goed kent. Zijn vader zou de rijkste man van Bolga zijn. “Een goede hardwerkende jongen dus een geode partij voor je” knipoogt Ibrahimnaar mij. We hebben het vervolgens over de Ghanese mannen hier en hun wens voor een blanke vrouw. Ibrahim vertelt me een indrukwekkend verhaal: er was hier eens een Nederlandse vrijwilligster en zij werd verliefd op een Ghanees uit een dorp verderop. Toen ze weer naar Nederland vertrok onderhielden ze een lange afstandsrelatie. Op een dag stuurde de Ghanees het bericht dat hij in een ziekenhuis ligt. Hij zou een motorongeluk gehad hebben en zijn arm aan gort hebben gevallen. Alleen met een bedrag van 1200 euro kan het ziekenhuis zijn arm nog redden zonder amputatie. Hij had foto’s meegezonden van zijn arm onder het bloed. De vrouw vertelde dit aan Ibrahim en zond hem het geld. Ibraham vertrouwde het zaakje niet helemaal en besloot eerst polshoogte te nemen in het ziekenhuis. Daar was geen patient met deze diagnose bekend.. Het hele verhaal was gelogen en de foto’s gemanipuleerd door het gebruik van tomatenketchup..
Gelukkig kent Ibrahim ook vele succesvolle liefdesverhalen tussen blanken en Ghanezen. Hij vertelt over zijn trip naar Holland 3 jaar geleden, mogelijk gemaakt door sponsorende Nederlandse toeristen die dit eco-project een warm hard toedragen. Ik vraag hem wat hij het allermooiste in Nederland vond. “De trein” is het verrassende antwoord. Hij was zo onder de indruk hiervan, dat het op tijd vertrekt, dat het zo smooth rijdt zonder hobbels en het prachtige uitzicht. En zo goed georganiseerd, dat de conducteur omroept: “Over enkele minuten bereiken we station Amersfoort.” Ibrahim snapt niet dat Nederlanders nog auto’s hebben, het uitzicht vanuit de trein is zoveel mooier dan op de snelweg met files! Hij vond het ook opvallend dat mensen in Nederland wandelen voor het plezier. Hier in Ghana doet men dit alleen om praktische redenen: water halen of naar school lopen. Men loopt nooit zomaar ergens heen om het lopen. Hij vond het mooi om te zien hoe de Nederlanders langs het strand en door de duinen liepen.
Ibrahim is moslim zoals de meeste mensen hier in het Noorden. Hij vertelt over hoe het eraan toegaat als je als moslim gaan trouwen. Je hebt eerst de goedkeuring nodig van beide ouders. In het geval je wilt scheiden heb je wederom hun toestemming nodig. Ze proberen eerst te bemiddelen, je betrekt ze bij het huwelijkse probleem. Alleen als zij ook geen oplossing weten wordt er ingestemd voor een scheiding. DIt gebeurt er ook met reguliere ruzies tussen familieleden of mensen in de gemeenschap. Als men er zelf niet uitkomt wordt de chief of oudste (wijste) man van het dorp erbij gehaald. Zijn advies is vervolgens doorslaggevend.

Ibrahim stelt voor om morgen op bezoek te gaan bij de chief. Ik moet immers eerst met hem kennis maken als nieuwe gast in het dorp. Ik vraag hoe laat we dat gaan doen zodat ik weet wanneer ik klaar moet staan. “After breakfast” is het antwoord. Maar ik wil een tijd weten.. “After breakfast” blijft het antwoord, “wanneer als je klaar bent.” Ghana blijft wennen zonder tijd..
Ik meld me de volgende ochtend op mijn paasbest bij Ibrahim: ik ga immers de enige echte chief van het dorp ontmoeten. Ik moet eerst door mijn knieen voor hem gaan en hem dan ontmoeten, is de etikette. Ook moest ik geode sier tonen door bepaalde nootjes voor hem te kopen. Mijn verwachting is totaal anders dan de werkelijkheid als ik de armoedig ogende man onder ogen kom. Heb ik me hier zo netjes voor aangekleed haha! Hij heeft een gewaad aan vol met gaten. Tja je kunt ook niet te veel verwachten van een chief van een klein dorp van slechts 100 inwoners.. De chief sprak geen Engels en binnen 5 min. stonden we buiten.

Ik geniet van de kinderen in het dorp: als bijen op honing komen ze steeds op me afgerend, zwaaien naar me en roepen: “Obruni!” Ze volgen me overal. Als ik mijn handwas doe stoppen ze gewillig hun handjes in het sop en helpen me met wassen. Ik maak een ananas schoon in de keuken van de compound.
We eten samen de ananas op (voor hen een echte delicatesse) en voel me net een Afrikaanse mama van “mijn 3 schattige kindjes”. Eentje vraagt of ik een lege waterfles heb en als ik de 3 geef die ik heb klinkt ere en dankbaar “Thank you”. Het dient vervolgens als speelgoed. Ze gebruiken het als panfluit. Wat zijn de kindjes creatief hier en wat kun je ze blij maken met bijna niets!
Ik heb ze een Zuid-Afrikaans liedje geleerd dat mijn broer 10 jaar geleden tijdens zijn vrijwilligerswerk in Ghana de kinderen in de klas ook leerde. De geschiedenis herhaalt zich, want het liedje verspreid zich als een lopend vuurtje over het dorp en net als mijn broer 10 jaar geleden WORD IK HET LIEDJE. Overal waar ik kom beginnen de kinderen het liedje in te zetten: ik kan het liedje op een gegeven moment niet meer horen! En BEDANKT broer! 

‘s Avonds in het huis van de chief treed ik op als clown met mijn goochel- en ballonkunsten. Mijn showtje wordt met luid gejoel in ontvangst genomen: ze zijn vooral wildenthousiast over mijn magic lights: werkelijk iedereen wil dat ik de lichtjes in hun ene oor laat verdwijnen en uit het andere oor weer tevoorschijn laat komen. Na mijn optreden krijg ik de grappigste opmerking over mijn rode neus die ik ooit gehoord heb en hij meende het serieus ook nog: “Wat is dat, is dat een klein maskertje voor je neus tegen het stof hier?” Tevens krijg ik een verzoekje: of ik ook iemand in een dier kan veranderen?
Tot grote hilariteit van mijn publiek van ca. 100 mensen (het hele dorp is uitgelopen) blaas ik een zwarte ballon helemaal op en stop deze in de achterkant van de broek van een oude man en roep: “Voila een aap!” en vervolgends danste ik met de aap. Ze schijnen het erg grappig te vinden als juist een oude man wordt uitgekozen om te dansen. Ik heb mijn optreden wel 3x beeindigd, maar de mensen bleven maar zitten en lachen en ik improviseerde er maar op los maar na een uur vond ik het wel welletjes en zei dat ik nu echt naar huis ga en verliet de mensen in het donker nadat ik mijn Waka Waka (tevens funtioneel als lantaarn) meenam.

Het is hier in het noorden door invloed van de bovenliggende woestijn en Harmattan erg heet met vandaag als hoogtepunt 39 graden!
Ik fiets met een paar jongens per mtb richting rivier om er af te koelen. Wat heerlijk om weer eens te fietsen! In de rivier is stroming en kan ik op 1 plek blijven zwemmen als ware het een tegenstroombad. Door de stroming moeten de mensen die in het dorp aan de andere kant van de rivier wonen met een boot de rivier schuin oversteken en goed mikken want er is maar 1 plek waar het open is: de oever is verder bebost.

Als de ergste hitte in de late middag voorbij is voetbal ik met de grote jongens in het dorp. Ik merk dat ik het niveau niet echt bij kan benen, tevens gaat het er hard aan toe dus meng ik me al snel bij de kleinere jochies waarmee het leuk ballen is.
Ze vragen of ik die gekke was van gisterenavond. Clowns kennen ze hier namelijk niet en men denkt dus dat ik een of andere dwaas ben! Ze vragen of ik vanavond de goocheltruc met de magic lights wil opvoeren, want niet iedereen was er gisterenavond bij. En vanavond treed het Amerikaanse meisje weer op met haar jongleer-act. En zo vertoon ik mijn kunstje opnieuw. De mensen zijn er niet minder enthousiast om: ik heb, op het Hand in Hand project hier in Ghana na, nog nooit zo’n uitzinnig publiek gehad. In het donker rij ik op een MTB voorzien van een klein lichtje de bosjes in en val een flinke schaafwond op mijn knie. Als ik de farm nader reflecteert mijn koplamp op de ogen van de vele beesten en zie ik in het donker overal ogen wat een spannend effect geeft. Ik geniet van de rijke sterrenhemel.

Omdat in het dorp geen fruit verkrijgbaar is maak ik gebruik van de lift die Ibrahim me naar Bolga biedt. Hij moet daar zijn voor de begrafenis van zijn broer. In Bolga blijken alle winkels gesloten ivm met de vele begrafenissen die dag. Gelukkig kan ik wel wat fruit op straat vinden. In de trotro terug zet mijn buurvrouw ongevraagd een stapel emmers op mijn schoot: zo gaat dat hier.. het is vaak proppen om alle mensen met hun spullen naar binnen te krijgen. Voordat we een over een brug kunnen moeten we wachten op 2 trucks die elkaar moeten passeren. Dan gaat het mis: ze raken elkaars flanken, een van de trucs valt half tegen de brug aan en de weg is dus geblokkeerd. Kratten met duizenden tomaten vullen het wegdek. Mijn buurvrouw van de emmers schreeuwt har: ze is duidelijk not amused over het ongeluk. Zou ze haast hebben? Ik wil uitstappen maar de portieren gaan om onverklaarbare manier niet open dus ik klauter maar uit het raam. Ik verwacht dat dit nog wel eens heel lang kan gaan duren.. Dus ik besluit te gaan lopen: het is nog een klein uurtje naar Karimenga. Het lopen valt me tegen in de brandende zon en ik ben blij als na een half uur een truck voor mij stopt: de weg blijkt nl. alweer vrij te zijn! Ik heb nog nooit in een truck zo hoog boven het asfalt gezeten.
Als de ergste hitte weer acher de rug is fiets ik op mijn mtb door het droge herfstachtige landschap richting de farm waar het eco-project helemaal om draait. Het is nog volop in ontwikkeling: veel gewassen zijn pas net aangeplant. Ze verbouwen o.a. yam en mais. Dan zie ik hele families terugkomen van het riviervissen: ze zitten helemaal onder de modder. Ze spannen netten en gaan massaal (vrouwen, kinderen, echt iedereen helpt mee) in de lage rivier staan om de vissen te grijpen. Ze lopen met hun buit vervolgens helemaal terug naar het dorp: zo’n 2 uur lopen. Het is een schitterend gezicht: de vrolijke families, onder de modder, die luidkeels zingend hun weg naar huis vinden.

Na 5 dagen neem ik afscheid van deze fijne plek en sta aan de kant van de weg te wachten op een taxi. Dit valt niet mee In deze middle of nowhere komen nauwelijks taxis langs. Na een half uur in de hete zon gewacht te hebben steek ik mijn dui m maar op in de veronderstelling dat ik heel snel een lift zal krijgen. Dit is dus niet het geval: alle auto’s negeren me. Ik ben verbaasd: nou bied ik me als blanke blonde vrouw aan en nu wil niemand mij? ;-) Ibrahim ziet me staan en als hij zijn duim opsteekt stoppen ze ineens wel? Blijkt dat de chauffeur hem kent! Vanaf Bolga stap ik in de trotro richting Navrongo. Het is aan de goede remmen van de trotro te danken dat we gevaarlijke situatie op de weg gelukkig niet tot een ongeluk leidt.. In Navrongo wacht Jeffrey me op, de jongen waarmee ik al eerder in Accra een dag doorbracht. Hij is zijn studie aan het afronden in Navrongo en woont op het universiteitscomplex. We bezoeken het oude slavenverblijf in de rotsen dat erg indrukwekkend is. Hier warden de slaven in het noorden verzameld voordat ze lopend(!) hun wandelreis van 700 km! naar Elmina of Capecoast moesten volbrengen waar ze na een mensonterend verblijf in een van de forten per schip zouden worden afgevoerd. We zien uitgehakte drinkbowls in de rotsen waaruit ze als vee moesten drinken. Ook de punishmentrots waarop ze zweepslagen kregen is impressive, ik ga er ook even op zitten. Opzienbarend dat bepaalde originele stukken nog aanwezig zijn na al die eeuwen (terwijl deze plek openbaar te bewandelen is) o.a. een pot waar drinkwater in zat en de afgeronde steentjes waarmee ze op de rotsen sloegen om zo te drummen. De gids vertelt dat de kinderen in de buurt wordt gezegd niet aan de spullen te komen, “anders zwaait er wat.” We bezoeken Paga, vlakbij de grens met Burkino Faso, dat bekend staat om hun krokodillenverblijf. We betalen entrée zogenoemd “voor het kopen van een kip” om de krokodillen te voeren zodat je niets overkomt. Ik zie echter geen kip en we lopen direct naar het water waar meerdere kroko’s op het zand liggen te zonnebaden. Ik mag van Jeffrey eerst op de krokodil plaatsnemen (ik denk dat hij bang is!) Ik vraag of het ooit is voorgekomen dat een tourist is aangevallen, als het antwoord “nee” is neem ik zonder enige angst plaast op de krokodil. Ook mag ik zijn staart vasthouden die erg zwaar blijkt te zijn. De krokodil vertrekt geen spier. Daarna bezoeken we een baby’s home: een weeshuis voor baby’s en peuters. Vanuit daar worden ze in adoptiegezinnen verplaastst of verhuizen ze naar andere weeshuizen. Het is een eindje rijden door de middle of nowhere en we passeren een traditionele begrafenis: we zien honderden mensen en een parade van mensen met geverfde gezichten dat enorm kabaal maakt. We stappen even uit. Wow dit is echt cultuur snuiven! Ze houden de kist met de dode hoog in de lucht en dansen ermee. Ik maak pas foto’s als ik van meerdere personen goedkeuring heb gekregen want ik voel me een beetje een sensatiebeluste tourist. Als toch een paar locals boos mijn richting op kijken stappen we snel weer in de auto. We worden in het weeshuis warm onthaald door een Christelijke zuster in habijt. Ik maak ballonnn voor de slechts 15 aanwezige kindjes. Een schattig 1 jarig meisje blijkt vorig jaar in een openbaar toilet (lees: in een grote put vol stront) gevonden. Ze hoorden haar huilen en ze hebben haar eruit gehaald en hier naar toe gebracht. Ik kan het haast niet geloven dat iemand hiertoe in staat is: zo’n mooi meisje! Er loopt ook een vrouw met een verstandelijke handicap rond. Ze pakt mijn arm, stopt haar neus in mijn elleboog en begint te stralen. De caregiver zegt dat ze mij als blanke interessant vindt en altijd iemands lichaamsgeur wilt ruiken..
De oom van Jeffrey is taxi-chauffeur en hij brengt me na deze lange dag terug naar Bolga. Bij navraag blijkt het geen echte volle oom van Jeffrey, maar een zoon van de broer van Jeffrey’s oma.Toch noemt hij hem zijn oom. Dat verklaart dus waarom de families zo groot zijn! De oom is erg frivool en complimenteus: hij wil niet geloven dat ik dit jaar 35 word en zegt dat hij me uiterlijk 25 had gegeven. “Hoe doe je dat, zo fris?” Hij zegt me dat ik absoluut met Jeffrey moet trouwen en dat de familie het huwelijk al aan het voorbereiden is! :-D