De tropen

De wetlands van Xavi is mijn volgende bestemming.
Het is uniek landschap waar je kunt kanoen. Ik verblijf in een erg chabby “hotel” omdat de in mijn reisboek vermelde homestays niet meer bestaan.
Volgens mijn motortaxi-chauffeur kost een overnachting slechts 2,50 euro. Als ik het bij de gastvrouw, die niet bepaald gastvriendelijkheid uitstraalt, check blijkt het 5 euro te zijn: “2,50 euro is voor als je de kamer voor 2 uur wilt huren”… Afwerkhotel?
Ik tref ‘s avonds 2 jongens die zich voorstellen als tourgids. Morgen om 7.30 uur moet ik me melden voor de kano-tocht. De driver op de motortaxi weet echter niet waar het is en ik ook niet en de locals zegt “Eco community Xavi” niets. Ik kom dus te laat en om 8.00 uur wordt ik naar de juiste guide geleid die de enige echte gids van deze plaats blijkt te zijn. De 2 jongens van gisteren hadden volgens mijn slecht sprekende gids gelogen, ze hadden wel zin om mij rond te leiden en in een bijverdienste.. Of het is andersom..?
Terwijl ik op de gids wacht die de peddel is gaan halen hoor ik een kind hartverscheurend huilen. Ik kan mijn nieuwsgierigheid niet bedwingen en ga kijken: om de hoek staat een meisje van ca. 7 jaar zich al brullend te soppen. De moeder verklaart dat ze te laat wakker is geworden en nu te laat op school komt. En dat betekent stokslagen van de meester..
Netheid is in Ghana een groot goed en ondanks dat het meisje te laat is schrobt ze haar tanden en sandalen uitgebreid schoon.

De natuur is prachtig, maar de locals zijn erg commercieel en ik betaal veel voor een kano-tour die uiteindelijks slechts 1 uur duurt. Als ik na afloop in het gastenboek moet schrijven zie ik dat de laatste tourist hier 1,5(!) maand was.. Misschien dat ze daarom veel geld vragen om de teruglopende inkomsten te delven?
De kano-tocht blijkt een proeverij en mijn gids plukt veel vruchtjes van de struiken aan het water die heerlijk zoet zijn. Op een vruchtje word ik verliefd (zo lekker) waarop mijn gids een hele tak voor me afplukt. Hij laat me de offer-plekken aan de rivier zien. Ze geloven hier dat ze de riviergeesten gunstig moeten stemmen en eten moeten offeren die ze in een pot langs de oever gooien. In ruil voor genoeg vis uit de rivier.. We komen vissers tegen in zeer smalle houten kano’s. Ik krijg even een Efteling-gevoel als we de hoek om varen
en worden getrakteerd op de groenste natuur die ik in Ghana tot nu toe gezien heb.
Prachtig bloeiende lelies op het water maken het beeld compleet. Het hele jaar bloeien ze! Het blijkt een groot vogelparadijs te zijn, we zien de prachtigste exemplaren. Als we onder een niet bepaald schuw vogeltje heen varen vraag ik het vogeltje niet op mij te poepen. Gelukkig luistert het vogeltje. De zon schijnt fel en het is erg warm op het water en we stappen op tijd voor de ergste hitte uit.
Ik heb het hier wel gezien, check snel voor 12 uur uit en vertrek noordwaarts. In de trotro wordt op de achterste bank een grote glasplaat vervoerd dat 2 mannen gedurende de hele reis van 2 uur vasthouden. De trotro rijdt hierom wat langzamer over het erg slechte wegdek en ik vraag me toch af wat er gebeurd als we een auto-ongeluk krijgen: ik zit op de enerlaatste bank.. zal een gezellige glasbende worden. Als we in Hohoe zijn schijnt de zon nog steeds zo fel (het is nog 37 graden..) dat ik geen zin heb om hier uit te stappen. Ik besluit in een ruk door te gaan richting de hoogste berg van Ghana waar ik net voor het donker aan kom.
Hier krijg ik een Zwitserland-gevoel: wat is het hier mooi in de bergen en een stuk koeler! De plaatselijke bevolking is super vriendelijk en het valt me direct op dat het dorp super schoon is: geen plasticje op straat. Ze blijken een award te hebben gekregen voor een van de schoonste plekken van Ghana. Een dorpsomroeper herinnert de locals er regelmatig aan hun omgeving schoon te houden. Een visitekaartje. Ik verken met een gids het dorp en hij leidt me langs een hutje waaruit kabaal klinkt. Als we naar binnen gaan bekruipt me het gevoel van het land van Laaf: Er wordt door een paar mensen op harmonieuze wijze met een oude maalmachine mais gemalen tot maismeel. De locals reopen naar me: Hello, you are welcome! Wat een leuk dorpje is Liati Wote!

Als ik ‘s morgens om 8.00 uur in een bar water haal zit een oud mannetje al aan
de alchohol. Het blijkt een medicijndrankje te zijn op alchoholbasis.
Ik geef in het bezoekerscentrum aan dat ik naar de waterval wil open. Dit kan zonder gids. Niettemin moet ik 5 euro betalen om de community te steunen en de gids brengt me tot aan het beginpunt van het prachtige regenwoud. Van daaruit is het rechtdoor het pad volgen. Toch krijg ik 3x te maken met een soort splitsing, ik volg mijn gevoel en ben ik blij als ik na een uur lopen de waterval in zijn halfvolle glorie (in het regenseizoen is ie groter) aantref.
Ik geniet van een duik in het koele water, hoewel er staat dat je niet in het water mag zwemmen. Ik hoor later dat er mensen in verdronken zijn in het diepe water, ze konden blijkbaar niet goed zwemmen. want ik ervaar geen gevaar: er is nu geen stroming. Ik geniet met volle teugen van het moment: in mijn eentje zwemmend in een waterval in een groen vlinderparadijs met wel 400 soorten vlinders. Visjes geven mijn voeten kusjes en kleine aapjes zitten hoog bovenin de tropische reuzen (o.a. baobab bomen).
Op de terugweg staat het zweet op mijn voorhoofd en heb ik een continue en druppel zweet aan mijn kin: ik ben echt in de tropen. Ik verbaas me toch weld dat het blijkbaar volgens de gids verantwoord is om deze wandeling in je eentje te doen. 2 houten bruggen die ik over moet zijn in zo’n slechte staat dat ik bang ben dat een plak te zwak is om mij te dragen.. Ik kom op mijn wandeling enkel een paar locals tegen die op zoek zijn naar lianen om te gebruiken als stevig constructie-materiaal.
Zo mijn warming-up zit er na deze wandeling op en ik vertrek ‘s middags voor de 2 daagse hike richting Togo. Ik ben alleen en heb maar liefst 2 gidsen (Lucky & Faith, 2 neven). Voor het geval ik niet meer verder kan en zij mij van de berg af moeten dragen.. De hike is behoorlijk pittig en ik ben daarom wel blij dat ik de enige tourist ben. Normaal heb ik een beetje last van bewijsdrang tegenover andere toeristen maar nu zei ik gewoon als ik moe was: “Rustig aan, ik ben niet gewend aan het lopen in de bergen”. Mijn t-shirt is binnen de kortste keren doorweekt van het zweet. Eind december jl. Is er een grote brand in het bos geweest (door vuurwerk) en het halve tropische regenwoud is hierdoor verwoest. We moeten regelmatig over een omgevallen boom klauteren of een ander pad kiezen. Het pad is soms zo steil dat je zo meters naar beneden het ravijn in kunt kijken door de verdwenen vegetatie. Ik ben blij dat ik een stok heb voor extra ondersteuning.
In 1983 is hier ook een enorme bosbrand geweest en het bos was hiervan zojuist helemaal van hersteld en nu is er weer een brand geweest. Sommigen geloven dat kwade geesten dit veroorzaakt hebben.
Lucky zegt op een gegeven moment dat hij zijn voorvaderen gaat begroeten en loopt weg. Ik vraag Faith wat dit betekent. Het blijkt een andere manier van zeggen dat je even weg bent om te poepen..
Opgelucht ben ik als we in het donker na een lange steile klimtocht het dorp in de bergen bereiken. We zijn in Kuma Bala, in Togo! Het is leuk om nu een beetje Frans te kunnen spreken. Het is hier flink koeler en er staat een fris windje en ik krijg voor het eerst een warme douche aangeboden: ik krijg een emmer met opgewarmd water van een vuur. Kleine kindjes spelen met de zwaarden die ik van ballonnen voor ze maak. Het “zwaardgevecht” gaat er hard aan toe en eindigt in echte ruzie waarop een klein kind een handgrote steen pakt en richting het andere kind gooit: vol raak tegen zijn gezicht: janken geblazen. De moeder pakt een riem en geeft de dader er een paar flinke meppen mee. Nu janken er 2.. Het slachtoffer krijgt een pleister en een paracetamol tegen de evt. hoofdpijn.
Het valt me op dat de Togolesen beter in de kleren zitten dan de Ghanezen: ze dragen geen kleding met gaten en vaak merkkleding. Het blijkt dat in Togo geen invoerkosten worden berekend voor kleding en in Ghana wel..
Op de grens van Togo valt de stroom vaak uit omdat Togo afhankelijk is van de stroom van Ghana. Ook is er om die reden geen mobiele internet.
Ik slaap op een bed van zakken stro. Het ligt wat hard maar ik ben zo moe dat ik prima slaap.
De volgende ochtend is het tijd om de chief te ontmoeten maar omdat deze niet in de buurt is ontmoet ik de oudste man van het dorp. Daarna verzamelen alle oudere mannen zich in het huisje van “opa” waar ik slaap. Ze komen een toast op me uitbrenge. Dit doen ze bij elke gast en op een traditionele manier (wel een beetje vroeg voor alcohol, het is 10.30 uur). Eentje spreekt een uitgebreid gebed voor me uit, pakt een glaasje gin, zegt een zin, giet wat gin op de grond (zonde!). Dan neemt hij een slok en spuugt hiervan een gedeelte weer uit(?). Zo gaat de fles rond en voeren alle mannetjes hetzelfde tafereel uit. Ik bedank voor de alcohol en moet vervolgens de fles betalen.
De opa legt een paar foto-albums op mijn schoot met foto’s van hen en vrijwillligers hier door de jaren heen. Hij is duidelijk trots als hij over hen vertelt. Op sommige gezichten van de mensen is met rode pen een kruis getekend. Dit zijn mensen die inmiddels overleden zijn. Hij verzekert mij dat als ik ooit terug kom ik als familie wordt onthaald want ik ben nu een van hun zesters. En als ik iemand uit Nederland deze kant op stuur moet ik hen een donatie mee geven.. Opa spreekt zijn bewondering uit voor mijn afrikaanse haardracht, want dit moet erg pijnlijk zijn.
Ik bezoek de plaatselijke school en als ik het klaslokaal in loop wordt ik onthaald met een “Bonjour madam” in 400-voud (in koor dus). Prachtig! Ik maak voor elke klas een figuurballon en kan rekenen op veel aandacht. De school is uit en kinderen lopen met hun boeken op hun hoofd terug naar huis. Ik probeer het ook even en het lukt: al moet ik heel traag lopen..

Over stijle hellingen van verbrande as en over gladde bladeren gaat de terugweg. Ik moet me goed aan mijn stok vasthouden en soms moet Lucky me ondersteunen om niet onderuit te gaan. Ik snap niet hoe mijn 2 gidsen dit op hun slippers kunnen doen. Ik ben zelfs op mijn Teva’s bijna een paar keer onderuit gegaan. Lucky vertelt doodleuk dat ze als ze met z’n 2en zijn sommige stukken al rennend afleggen, zelfs zonder zaklamp! Op een gegeven moment horen we gekraak achter ons. “Snel open nu” gebaart Faith. “Het is een boom die om zou kunnen gaan vallen.. Veel bomen zijn erg zwak geworden na de brand en vallen alsnog om.. “
Na de stijle daling van 850 meter ben ik blij dat we veilig beneden zijn. Ik hou trillende knieen over en trakteer de jongens op een biertje in de plaatselijke bar. Ze vertellen dat ik de eerste individueel ben die ze op deze hike hebben gehad. Normaal zijn het altijd groepen of duo's.
Lucky brengt me naar het guesthouse die ik helemaal voor me alleen heb, er zijn verder geen mensen of security. Het huis ligt net buiten het dorp verscholen langs de openbare weg. Hij zegt bij het afscheid “I will miss you” en omhelst me aan de innige kant. Ik zeg gauw: Tot morgen en verdwijn. 10 min. later wordt er op mijn deur geklopt. Ik vraag wie het is, ik kan hem niet goed verstaan maar hoor dat het in ieder geval geen Lucky of Faith is. Ik doe uiteraard niet open, maar voel me even later ook niet veilig om naar het toilet buiten te gaan. Ik plas maar in een plastic zak in mijn kamer.. dat deze niet waterdicht blijkt te zijn zit ik daar niet mee. Beter dan naar buiten te moeten..
De volgende ochtend blijken Faith en Lucky niet op mijn deur geklopt te hebben.. Wie het dan wel was is niet bekend. Ik ben blij dat ik vanaf vanavond niet meer alleen in het guesthouse verblijf. Alle 7 kamers zijn volgeboekt doordat er morgen een grote begrafenis plaatsvindt in het volgende dorp. De Queen Mother is vorig jaar September overleden en na 5 maanden diepvries wordt haar dan eindelijk een laatste eer gewezen. Familie uit Amerika is overgekomen.

Als ik de volgende ochtend weer naar de waterval wil open moet ik opnieuw betalen. Ik weiger: ik heb toch al betaald? Ik loop alleen, het is zonder gids en bovendien zijn de bruggen niet in geode staat. Ze zeggen dat ze voor mij een uitzondering maken. Ik voel mijn benen goed van de inspanning van de vorige dag en maak van het fotograferen van vlinders een sport. Dit is erg lastig: ze hebben gevoelige vleugels die elke luchtvershuiving aanvoelen en dan fladderen ze weer vrolijk verder: ze laten zich moeilijk vangen op beeld. Ik krijg er een kick van als het alsnog lukt. Wat een bijzonder mooie exemplaren hier!